Inleiding:
De openstellingstijden van de HRMK spoorbrug, vormt in relatie tot de wens om de treindiensten Leeuwarden – Zwolle te verdichten een bottleneck. De provincie heeft de wens om de stoptrein vanuit Groningen naar Leeuwarden door te trekken naar Station Leeuwarden Werpsterhoek. Tevens zal er een extra stoptrein per uur worden ingelegd tussen Leeuwarden en Zwolle vv. Deze wensen leiden tot een bovenmatige druk op de openingstijden van de brug respectievelijk het inpassen van een adequate dienstregeling vanuit Leeuwarden naar Zwolle.
Probleemstelling:
Het verdichten van de dienstregeling per spoor naar Zwolle en het doortrekken van de spoorlijn Groningen – Leeuwarden naar Leeuwarden Werpsterhoek leidt tot een aanzienlijk verminderde beschikbaarheid van de bediening van de spoorbrug over het van Harinxmakanaal voor de scheepvaart. Dit leidt tot economische schade voor de scheepvaart a.g.v. wachturen.
Oplossingsrichtingen:
Er zijn een aantal oplossingsrichtingen om het probleem van de openingstijden te kunnen reduceren en toch een goede dienstregeling met meer dan 3 treinen per uur in de richting van Zwolle / Randstad te realiseren.
- Het omleiden van recreatievaart door het centrum van Leeuwarden, zodat de brug alleen open hoeft voor de beroepsvaart. Gevolg minder aantal brugbewegingen
- Uitbaggeren van de vaarroute tussen Fonejacht en Leeuwarden & verhogen HRMK brug (nieuwe brug) voor beroepsvaart. Het effect van deze maatregel is dat schepen met een grotere diepgang de brug kunnen passeren en dat de brug minder vaak behoeft te worden bediend door het verhogen van de doorvaarthoogte naar 7.5 meter.
- HRMK brug vertunnelen. Probleemstelling is hierdoor volledig opgelost!
Onderstaand gaan we dieper in op de voor en nadelen van de diverse opties.
- Omleiden
Er ligt een mooie kans voor de stad Leeuwarden om de scheepvaart (charterschepen en pleziervaart) om te leiden via het centrum. Daartoe dienen de stad en provincie wel zorg te dragen voor voldoende aanlegcapaciteit in en rondom het gebied rondom de Harmonie. Het faciliteren van de charterschepen kan een mooie impuls zijn voor de horeca en de toeristische uitstraling van Leeuwarden. De HRMK brug gaat dan allen nog open voor beroepsvaart. - Voordelen: Recreatievaart wordt omgeleid, de brug gaat alleen nog open voor de Beroepsvaart. Hiermee wordt de druk op de openingstijden van de brug enigszins verlicht.
- Nadelen: De brug blijft open gaan, dit beïnvloedt nog steeds de dienstregeling van de Spoorwegen. Verder zal de druk op het verkeer in het centrum van Leeuwarden toenemen door extra brugopeningen. Voornamelijk het stads busvervoer zal hiervan hinder ondervinden en de punctualiteit zal verslechteren.
2. Uitbaggeren
Uitbaggeren voor de beroepsvaart, waarbij de brug wordt vervangen door een hogere variant en de recreatievaart wordt omgeleid is een aannemelijke optie. Voor de beroepsvaart blijft het doorvaren mogelijk zonder dat de brug open hoeft te gaan. Bij uitzondering van groot vervoer van objecten, zal de brug wel weer open moeten gaan.
Voordelen
De uitbaggering en verhoging van de brug zal deels een positieve invloed op de dienstregeling van de Spoorwegen hebben.
Nadelen
De treinen die hebben een aanloop nodig om de brug te passeren, door verhoging is de aanloop ook langer en dient er rekening mee gehouden te worden, dat niet al het materieel van de NS, Arriva of werktreinen en goederenvervoerders geschikt is om zo’n steile helling te beklimmen. Daarbij zal de ondergrond ook nog een rol gaan spelen, dit zal een stuk zwakker worden bij verhoging van het bestaande talud. Daarnaast zal er om het 2,5 – 5 jaar het kanaal weer opnieuw moeten worden uitgebaggerd om de beroepsscheepvaart gaande te houden. Op ons en het advies van ProRail raden wij deze optie dan ook sterk af.
3. HRMK vertunnelen:
Het vertunnelen van de HRMK brug is een dure maar duurzame structurele oplossing. Door het realiseren van een tunnel wordt de conflicterende situatie tussen spoor- en beroepsvaart structureel weggenomen. Bovendien kan milieuwinst worden gerealiseerd doordat gebruik kan worden gemaakt van de verdieping van het spoor. Vanaf station Leeuwarden krijgt de trein te maken met een daling, waardoor eerder snelheid kan worden gemaakt. Bij binnenkomst kan gebruik worden gemaakt van de stijging vanuit de tunnel om op natuurlijke wijze te remmen. Een en ander heeft een positief effect op het reduceren van het geluid richting de aanpalende woongebieden.
Ter illustratie hebben we een aantal afbeelding van de omgeving toegevoegd om de tunnel landschappelijk in te passen. De lengte van de tunnel is van voldoende lengte omvang om zonder problemen de Hendrik Algrawei en Boksumerdyk te overbruggen. Totale lengte van de tunnel zal neerkomen op een lengte van 750 tot 1000 meter inclusief het tracé voor het inzetten van de daling naar de tunnelbak onder het van Harinxmakanaal. Ter illustratie geven wij u mee dat de lengte van de Drontertunnel van 1.300 meter bedraagt.
Kosten verhoging van de burg
Een verhoging (incluis een nieuwe HRMK brug) kan worden vergeleken met de spoorbrug Grou. Deze spoorbrug is in 2000 verhoogd tot een doorvaarthoogte van 7,5 meter om ook hier de druk op de openingstijden te verminderen. Kosten zijn beraamd op €75 miljoen (prijspeil 2015.)
Kosten vertunnelen HRMK
In Nederland zijn drie spoortunnels te vergelijken met een vertunneling van de HRMK. Dit zijn namelijk allemaal 2 sporige tunnels welke onder een kanaal door lopen. De kosten voor de drie tunnels worden hieronder weergegeven.
- Drontermeertunnel (1300 meter, €50 miljoen)
- Spoortunnel Pannerdensch kanaal (2700 meter, €125 miljoen)
- Velserspoortunnel (3324 meter, Hfl. 42 miljoen)
Kosten HRMK Tunnel
De totale tunnel HRMK zou afgerond ongeveer op 1000 meter uit komen en het totaalbedrag voor de tunnel daarmee op +/- € 90 miljoen (prijspeil 2015.)
Aanbeveling
Op basis van deze cijfers adviseren wij u te opteren voor het onder tunnelen van het spoor onder het van Harinxmakanaal. De conflicterende situatie tussen spoorweg en vaarweg wordt volledig weggenomen. Er wordt een milieuwinst gerealiseerd door geluidsreductie als gevolg van de verdiepte ligging van het spoor. Verkorting van de vertunneling naar 750 meter biedt nog de mogelijkheid tot besparing op het realisatiebudget.